Όχι στην ισοπέδωση του συνδικαλισμού …

Απάντηση στο άρθρο του καθηγητή της Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Θεόδωρου Π. Λιανού στο Βήμα της 30.5.10

Επί δικαίους και αδίκους στρέφει τα επιλεκτικά πυρά του ο καθηγητής κ. Π. Λιανός σε μια προσπάθεια να επιρρίψει τις ευθύνες για την «άθλια κατάσταση, οικονομική και άλλη, που επικρατεί στη χώρα» ισοπεδωτικά σε δύο κατηγορίες: τους πολιτικούς και τους συνδικαλιστές. Θα μπορούσε βέβαια να ρωτήσει κανείς τον κ. καθηγητή γιατί εξαιρεί από τις ευθύνες και άλλες κατηγορίες πολιτών, όπως π.χ. τους επιχειρηματίες. Αλλά και ως τις δύο αυτές κατηγορίες πολιτών που κατονομάζει, έχει άραγε νόημα και επιφέρει κάποιο θετικό αποτέλεσμα η ενοχοποίηση εξίσου και αδιακρίτως όλων των πολιτικών και των συνδικαλιστών της χώρας;

Η μεγάλη μάστιγα, κατά την άποψή μου, του συνδικαλιστικού κινήματος στη χώρα μας δεν είναι γενικά ο συνδικαλισμός, αλλά ο ασκούμενος κομματικός συνδικαλισμός, ο οποίος προτάσσει το κομματικό συμφέρον από το γενικό συμφέρον του κλάδου. Η χειρότερη δε μορφή του κομματικού συνδικαλισμού που βλέπουμε να εφαρμόζεται, είναι ο κυβερνητικός συνδικαλισμός, ο οποίος, αντί να υποστηρίζει τα δίκαια αιτήματα των εργαζομένων τα υπονομεύει με την απεργοσπαστική πολιτική που ακολουθεί αναμασώντας κάθε φορά τα επιχειρήματα της Κυβέρνησης. Αλλά και οι πολλοί συνδικαλιστές ευθύνονται ως πρόσωπα, είτε διότι χρησιμοποιούν τη συνδικαλιστική τους δράση για να υπηρετήσουν κομματικές σκοπιμότητες και προσωπικές φιλοδοξίες και όχι για να υπηρετήσουν ανιδιοτελώς τον κλάδο που εκπροσωπούν, είτε διότι δεν εννοούν να εγκαταλείψουν τα στερεότυπα και τις αγκυλώσεις του παρελθόντος.

Βέβαια, δε θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι οι συνδικαλιστές εκλέγονται από τα μέλη της βάσης, τα οποία είτε υιοθετώντας τη λογική των εξυπηρετήσεων είτε με την αδιαφορία τους συχνά επιλέγουν συνδικαλιστές που δε στέκονται στο ύψος των περιστάσεων. Επομένως και οι απλοί πολίτες-εργαζόμενοι έχουν ευθύνη για τις επιλογές τους, την οποία όμως ευθύνη ο κ. Λιανός δεν την επισημαίνει.

Επιπλέον, πρέπει να επισημάνουμε ότι δεν είναι όλοι οι συνδικαλιστές το ίδιο. Υπάρχουν και συνδικαλιστές, που είναι πραγματικά αδέσμευτοι (όχι απολίτικοι, αλλά συνδικαλιστές που βάζουν το συμφέρον του κλάδου πάνω από το προσωπικό ή και το κομματικό, ακόμη κι αν είναι ενταγμένοι σε κάποιο κόμμα), ανιδιοτελείς, καθαροί και έντιμοι, οι οποίοι παλεύουν πραγματικά για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, των κατακτήσεών τους και την προστασία τους από τις αυθαιρεσίες του εργοδότη. Προσωπικά, μάλιστα, γνωρίζω πάρα πολλούς με τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Ούτε όμως και αυτή την περίπτωση αναφέρει ο κ. Λιανός. Θα έπρεπε, όμως, για αντικειμενικούς λόγους να το πράξει, έστω κι αν, με βάση την πληροφόρηση που έχει, θεωρεί αυτή την κατηγορία των συνδικαλιστών μειοψηφία. Σε κάθε περίπτωση, είναι και επιστημονικά αντιδεοντολογικό και κοινωνικά άδικο να μην αναδεικνύονται και να μη  προβάλλονται οι περιπτώσεις των συνδικαλιστών που αγωνίζονται για τη διασφάλιση των εργασιακών δικαιωμάτων και την υπεράσπιση των εργαζομένων από τις αυθαιρεσίες της εργοδοσίας.

Στη βάση των παραπάνω αντιλήψεων επιχειρώ να σχολιάσω κάποια από τα μέτρα που προτείνει για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης.

«Πρώτον, οι συνδικαλιστές να μην μπορούν να συμμετέχουν σε διοικητικά συμβούλια δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών. Αναρωτηθήκατε ποτέ σε πόσα συμβούλια συμμετέχουν οι συνδικαλιστές, πόσα χρήματα εισπράττουν από τη συμμετοχή τους και πόσο ισχυρό κίνητρο είναι αυτό για την αναπαραγωγή μιας συντεχνιακής πολιτικής;» Και όμως, οι συνδικαλιστές χρειάζεται να συμμετέχουν ως αιρετοί εκπρόσωποι των εργαζομένων, προσφέροντας τις υπηρεσίες τους ανιδιοτελώς. Τα μόνα χρήματα τα οποία θα πρέπει να εισπράττουν οι συνδικαλιστές, και αυτά από το σωματείο τους, είναι τα εκτός έδρας και τα οδοιπορικά για τις εκτός έδρας μετακινήσεις τους, όπως σωστά ορίζεται σ’ όλα τα καταστατικά και προφανώς το γεγονός αυτό δεν συνιστά επ’ ουδενί αμοιβή.

«Δεύτερον, οι συνδικαλιστές να μην μπορούν να διεκδικήσουν βουλευτική έδρα πάρα μόνο αν περάσει ορισμένο χρονικό διάστημα, π.χ. μια τετραετία, μετά την τελευταία θητεία τους σε συνδικαλιστικό όργανο. Το μέτρο αυτό θα μειώσει το κίνητρο για λαϊκισμούς και επίσης το κίνητρο για χρηματοδότηση συνδικαλιστών εκ μέρους ιδιωτών και επιχειρηματιών». Είναι άραγε δημοκρατική η τακτική των αποκλεισμών; Επίσης είναι συνταγματική; Όλοι λένε ότι οι φιλοδοξίες είναι θεμιτές. Όμως το κρίσιμο σ’ αυτή την περίπτωση είναι ο πολιτικός  να λέει και κυρίως να πράττει τα ίδια όπως και τότε που ήταν συνδικαλιστής και υπερασπιζόταν τους εργαζόμενους που εκπροσωπούσε. Νομίζω ότι ένας δραστήριος, ηθικός και έντιμος συνδικαλιστής είναι θεμιτό ν’ ανταμείβεται, π.χ. με την εκλογή του ως βουλευτής. Σε κάθε περίπτωση την ευθύνη για την εκλογή ή όχι των εκπροσώπων μας έχουμε εμείς οι πολίτες. Αν είμαστε πλήρως και σωστά ενημερωμένοι, αν θεωρούμε ότι η ψήφος μας είναι μια σοβαρή πολιτική πράξη και όχι μια ανώριμη και χαλαρή ενέργεια, και αν δεν είμαστε διατεθειμένοι να χορέψουμε μαζί με όσους ζητάνε την ψήφο μας το ανήθικο ταγκό των εξυπηρετήσεων και της συναλλαγής, τότε η κρίση μας θα είναι σωστή.

«Τρίτον, οι συνδικαλιστές να μην εξαιρούνται από την υποχρέωση παροχής εργασίας προς την επιχείρηση στην οποία έχουν προσληφθεί. Είμαι βέβαιος ότι έχετε ακούσει για συνδικαλιστές που δεν έχουν δουλέψει ποτέ, αλλά αμείβονται πάντα και παντοιοτρόπως». Και αυτό είναι ισοπεδωτικό. Λοιπόν, οι συνδικαλιστές σαφώς και πρέπει να εργάζονται. Όμως χρειάζεται να εκπληρώνουν στο ακέραιο και τα συνδικαλιστικά καθήκοντά τους, για τα οποία εξελέγησαν. Και για να μπορείς να ανταποκριθείς σ’ αυτά τα καθήκοντα χρειάζονται θυσίες και πολλές ώρες εργασίας και δράσης. Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι στα πρωτοβάθμια συνδικαλιστικά σωματεία μόνο ο Πρόεδρος, ο Αντιπρόεδρος και ο Γ. Γραμματέας έχουν κάποιες διευκολύνσεις στο ωράριο, που μπορεί να φτάσουν το πολύ μέχρι το σημείο να μην πάνε στην εργασία τους για μία μόνο ημέρα την βδομάδα. Αυτή την ημέρα όμως δε σημαίνει ότι δεν εργάζονται ή δεν οφείλουν να εργάζονται συνδικαλιστικά. Πρέπει να επισκέπτονται χώρους εργασίας, να ενημερώνουν και να συζητούν με τα μέλη τους, να παρεμβαίνουν και συναντιούνται με εκπροσώπους της εργοδοσίας, και να προετοιμάζουν και να υλοποιούν πλήθος άλλων δράσεων, όπως και να ελέγχονται για αυτά. Επίσης, στα δευτεροβάθμια σωματεία, τις ομοσπονδίες, όπου οι ευθύνες και οι υποχρεώσεις είναι απείρως μεγαλύτερες, μόνο τα μέλη του ΔΣ δεν πηγαίνουν στην εργασία τους. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι δεν εργάζονται ή ότι δεν πρέπει να εργάζονται εκπληρώνοντας τα συνδικαλιστικά τους καθήκοντα. Αναλογικά τα ίδια ισχύουν και στα, πολύ πιο απαιτητικά, τριτοβάθμια συνδικαλιστικά όργανα. Και όλα αυτά δεν είναι αυθαίρετα, αλλά ορίζονται με σχετική νομοθεσία.

«Τέταρτον, οι συνεδριάσεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων να γίνονται εκτός ωραρίου εργασίας και σε χώρους εκτός της υπηρεσίας ή επιχείρησης. Είναι παράλογο να κλείνει το σχολείο επειδή οι καθηγητές έχουν γενική συνέλευση». Και εδώ δεν αναφέρεται ολόκληρη η αλήθεια. Στον εκπαιδευτικό κλάδο, τον οποίον επικαλείται ο κ. Λιανός, οι Γενικές Συνελεύσεις (ΓΣ) και όλες οι συνεδριάσεις των ΔΣ γίνονται εκτός ωραρίου εργασίας ή ημέρα απεργίας, εκτός από την εκλογοαπολογιστική ΓΣ (που πραγματοποιείται μία φορά το έτος ή μία φορά τη 2ετία) και τη ΓΣ για την εκλογή αντιπροσώπων στο συνέδριο της ομοσπονδίας (πραγματοποιείται μία φορά τη 2ετία) με συνδικαλιστική άδεια που αιτείται και χορηγείται νομίμως. Επίσης, υπάρχει η πρόβλεψη ότι όσοι εργαζόμενοι για τους δικούς τους λόγους δεν επιθυμούν να παραβρεθούν στις συγκεκριμένες ΓΣ, προσέρχονται κανονικά στην εργασία τους. Δε νομίζω ότι με το να μη γίνει μάθημα μία μέρα το χρόνο, προκειμένου οι εργαζόμενοι ν’ ασκήσουν τα κατοχυρωμένα συνδικαλιστικά τους καθήκοντα, χάλασε ο κόσμος. Τη στιγμή μάλιστα που με υπαιτιότητα του υπουργείου χάνονται κάθε χρόνο πλήθος ωρών για διαφόρους λόγους, όπως π.χ. λόγω έλλειψης καθηγητών ή μη έγκαιρης τοποθέτησής τους. Δεν είναι αυτό το πρόβλημα με τις ΓΣ. Το πρόβλημά τους είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχουν πάψει να είναι μαζικές και αυτό οφείλεται εν πολλοίς σε όσα προαναφέρθηκαν, αλλά και στο ότι έχουν καταστεί, δυστυχώς, κυρίαρχες οι αντιλήψεις της ιδιώτευσης, της παραίτησης και του ατομικού βολέματος. Επίσης, δεν κατανοώ καθόλου σε τι πειράζει, στην περίπτωση των εκπαιδευτικών, εκείνη τη μία μέρα, η ΓΣ να γίνεται, π.χ., σε μια αίθουσα εκδηλώσεων ενός σχολείου, αφού είναι γνωστό, κατοχυρωμένο και απόλυτα σωστό η συνδικαλιστική δράση ν’ ασκείται στους χώρους δουλειάς. Όπου όμως δεν υπάρχει δυνατότητα, αυτές οι ΓΣ γίνονται εκτός σχολείου π.χ. στην αίθουσα του Εργατικού Κέντρου.

«Πέμπτον, να απαγορευτεί η συμμετοχή συνδικαλιστών (όχι εργαζομένων) σε πειθαρχικά και λοιπά συμβούλια, διότι χρησιμοποιούν τη δύναμη που απορρέει από αυτά για ρουσφέτια, εκβιασμούς και προβολή». Και οι συνδικαλιστές είναι και αυτοί εργαζόμενοι. Η τακτική των αποκλεισμών δεν είναι δημοκρατική. Αφήστε που για όλα αυτά φροντίζει η διοίκηση να τα τακτοποιεί κατά πώς τη βολεύει. Επίσης, το συνδικαλιστικό κίνημα δεν πρόκειται να βελτιωθεί με γενικές απαγορεύσεις, κυρώσεις και διοικητικά μέτρα που θα συρρικνώνουν τη δράση του.

Νομίζω ότι η ενορχηστρωμένη και ισοπεδωτική κριτική σε βάρος του συνδικαλιστικού κινήματος και όσων το υπηρετούν είναι βλαπτική για τους εργαζόμενους και γενικότερα για την κοινωνία. Φανταστείτε την τραγική και απάνθρωπη εργασιακή κατάσταση που βιώνουν οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα, όπου στη συντριπτική πλειοψηφία δεν υπάρχει συνδικαλιστική δράση, για να κατανοήσετε τη σημασία της παρουσίας του σωματείου των εργαζομένων. Αντιθέτως είναι απόλυτα σωστό να τονίζονται και να καταγγέλλονται οι απαράδεκτες συνδικαλιστικά και ηθικά συμπεριφορές, οι κομματικές και προσωπικές σκοπιμότητες, τα λάθη, οι παραλείψεις και οι ολιγωρίες προσώπων και συλλογικοτήτων. Όπως, επίσης, σωστό είναι να καταλογίζονται και οι όποιες παραταξιακές και προσωπικές ευθύνες, αφού ουδείς βρίσκεται στο απυρόβλητο. Όμως χρειάζεται να τονίζεται και η σπουδαιότητα ύπαρξης των συνδικάτων, αρκεί αυτά να λειτουργούν προστατευτικά και υπερασπιζόμενα τα δικαιώματα και τις κατακτήσεις των εργαζόμενων.

Πάνος Κατσούλας

Καθηγητής Δημόσιας Β’/θμιας Εκπ/σης

Πρόεδρος ΔΣ Β’ ΕΛΜΕ Κορινθίας

Εκλεγμένος με το ψηφοδέλτιο της Αδέσμευτης Κίνησης Εκπαιδευτικών

Δημοσιεύτηκε στην εκπ/κή πύλη: AlfaVita στις 6.6.2010